-
1 pereo
per-eo, iī (īvī), itum, īreа) гибнуть ( naves perierunt C); исчезать, приходить в упадок ( civitates pereunt C); таять ( pereunt nives O); умирать (morbo bAl, Su или a morbo Nep; ex vulneribus L)inter duos periturum esse secretum Pt — (мы оба поклялись), что тайна останется между намиб) томиться, чахнуть ( amore V); быть без ума влюблённым (p. aliquem Pl или aliquo, aliqua Prp); пропадать, проходить без пользы (labor periit O, Q; tempus periit O); растрачиваться бесцельно (tanta pecunia periit C); терять силуactiones et res alicui perierunt L — чьё-л. право на иск потеряло силу (за давностью)perii, interii, occidi Pl — я погиб, пропал; в клятвахpeream, si (nisi, ni)... O etc. — пусть я погибну, если (не), т. е. клянусь жизнью, что.. -
2 pereo
per-eo, iī (selten īvī), itūrus, īre, ganz weggehen, verloren gehen, sich verlieren, verschwinden, I) im allg.: a) v. Pers.: e patria, Plaut.: ecqua inde perisset soror, Ter. – b) v. Lebl.: pereunt imbres, Lucr.: pereunt victae sole tepente nives, schmilzt, Ov.: u. so perit nix in ferculo, Plin. ep.: dolium lymphae pereuntis, schwindenden, Hor.: ne fecundae vena periret aquae, Ov. – v. Abstr., secretum inter nos periturum, das Geheimnis werde unter uns sich verlieren, unter uns bleiben, Petron.: ebenso fatum, Petron. II) prägn., verloren gehen = umkommen, untergehen, zugrunde gehen, A) eig., a) v. Pers., umkommen, ums Leben kommen, sterben, α) im Kampfe von Feindes Hand, foede, praeclare, Cic.: fortiter, Sen. rhet.: dispersos perituros, Nep. – ab Hannibale, Plin. 11, 189: und im Schachspiele, fac pereat vitreo miles ab hoste tuus, laß deinen Bauer schlagen, Ov. art. am. 2, 208. – β) durch Schiffbruch, Krankheit usw., naufragio, Cic.: morbo, Hirt. b. Alex. u. Suet., u. a morbo, Nep.: vulnere, Cic.: ex vulnere, Suet.: ex vulneribus, Liv.: summo cruciatu supplicioque, Cic. – absol., Cic.: si pertulisset (epistulam), sibi esse pereundum, sei verloren, ein Kind des Todes, Nep. – γ) durch Selbstmord, eodem sibi leto, quo ipse interiisset, esse pereundum, Cic.: fame p., Cic.: liceat perire poëtis, Hor.: ut periturus, Tac. – δ) durch Henkersschwert, ferro poenali, Amm. 28, 1, 5. b) v. Lebl.: pereunda puppis est probe, muß untergehen, Plaut.: quin aedes cum fundamento perierint, Plaut.: urbes pereunt funditus, Hor.: peritura regna, Verg.: tantam pecuniam tam brevi perire potuisse, Null für Null aufgehen, Cic.: qui patriam pro se perire censent, Liv. – B) übtr.: 1) vor Liebe vergehen, sterblich verliebt sein, amore, Verg.: nudā Lacaenā, Prop. – m. Acc., alteram efflictim perit, liebt zum Sterben, Plaut. – 2) politisch od. bürgerlich untergehen, zugrunde gehen, fertig werden, meo vitio pereo, Cic.: Moeragenes certe periit, Cic.: peristis (ihr seid des Todes), nisi etc., Plaut.: quod si fit, pereo funditus, Ter. – dah. der Ausdruck der Verzweiflung und Klage: pereo od. perii, ich bin verloren! ich bin des Todes! o jerum! o jemine! alle Wetter! perii, Plaut. u. Ter.: pereo probe, Plaut.: pereo od. perii miser (misera), Plaut.: perii plane, planissume, Plaut.: prorsus perii, Plaut.: verb. interii, perii, Plaut.: perii, interii, occĭdi, Plaut.: u. so periimus, actum est, o jemine, es ist um uns geschehen! Ter. – und als Beteuerung: peream, si, nisi, ni, ich will des Todes sein, wenn, wenn nicht usw., m. si, Ov., m. nisi, Cass. (b. Cic.) u.a., m. ni, Varro. – 3) v. Lebl., verloren gehen, a) übh. v. dem, was ohne Erfolg, ohne Nutzen bleibt, opera et impensa periit, Auct. b. Macr.: ne oleum et opera philologiae nostrae perierit, Cic.: dum languet libertus, patrono operae pereunt, ICt.: omne discrimen perit, Sen. – u. v. der Zeit, die unbenutzt verstreicht, nullus perit otio dies, Plin.: ne quis, cum in urbem rediero, contubernio nostro dies pereat, Plin. ep.: qui dies interea cesserint, patrono perire, ICt.: si auxilii perierunt tempora primi, Ov. – b) als jurist. t. t., verloren gehen, erlöschen, quia multis actiones et res (Klagerecht und Anspruch) peribant, Liv. 39, 18, 1: perit lis, causa, ICt.: perit legatum, ICt.: perit privilegium, ICt. – / Imperf. peribat, Plaut. Bacch. 469. Verg. Aen. 4, 696: peribant, Cic. Verr. 5, 116: Perf. perivit, Apul. met. 4, 21. – Synk. Perf. peristi, Prop. 2, 33, 31: perit, Lucr. 4, 769. Stat. Theb. 10, 323. Iuven. 8, 85. Spart. Hadr. 23, 16 Peter. Lact. 3, 20, 17: perissent, Lact. 3, 23, 14: perisse, Ov. am. 2, 19, 56. Liv. 1, 49, 1 u.a. Plin. ep. 2, 14, 12. – Fut. periet, Vulg. Sirach 23, 7. Orest. trag. 169: perient, Coripp. Ioann. 7, 27. – vulg. Nbf. perio, wovon periat, Corp. inscr. Lat. 4, 1173 u. 1839. Vgl. übh. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 508 u. 509.
-
3 pereo
per-eo, iī (selten īvī), itūrus, īre, ganz weggehen, verloren gehen, sich verlieren, verschwinden, I) im allg.: a) v. Pers.: e patria, Plaut.: ecqua inde perisset soror, Ter. – b) v. Lebl.: pereunt imbres, Lucr.: pereunt victae sole tepente nives, schmilzt, Ov.: u. so perit nix in ferculo, Plin. ep.: dolium lymphae pereuntis, schwindenden, Hor.: ne fecundae vena periret aquae, Ov. – v. Abstr., secretum inter nos periturum, das Geheimnis werde unter uns sich verlieren, unter uns bleiben, Petron.: ebenso fatum, Petron. II) prägn., verloren gehen = umkommen, untergehen, zugrunde gehen, A) eig., a) v. Pers., umkommen, ums Leben kommen, sterben, α) im Kampfe von Feindes Hand, foede, praeclare, Cic.: fortiter, Sen. rhet.: dispersos perituros, Nep. – ab Hannibale, Plin. 11, 189: und im Schachspiele, fac pereat vitreo miles ab hoste tuus, laß deinen Bauer schlagen, Ov. art. am. 2, 208. – β) durch Schiffbruch, Krankheit usw., naufragio, Cic.: morbo, Hirt. b. Alex. u. Suet., u. a morbo, Nep.: vulnere, Cic.: ex vulnere, Suet.: ex vulneribus, Liv.: summo cruciatu supplicioque, Cic. – absol., Cic.: si pertulisset (epistulam), sibi esse pereundum, sei verloren, ein Kind des Todes, Nep. – γ) durch Selbstmord, eodem sibi leto, quo ipse interiisset, esse pereundum, Cic.: fame p., Cic.: liceat perire poëtis, Hor.: ut periturus, Tac. – δ) durch Henkers-————schwert, ferro poenali, Amm. 28, 1, 5. b) v. Lebl.: pereunda puppis est probe, muß untergehen, Plaut.: quin aedes cum fundamento perierint, Plaut.: urbes pereunt funditus, Hor.: peritura regna, Verg.: tantam pecuniam tam brevi perire potuisse, Null für Null aufgehen, Cic.: qui patriam pro se perire censent, Liv. – B) übtr.: 1) vor Liebe vergehen, sterblich verliebt sein, amore, Verg.: nudā Lacaenā, Prop. – m. Acc., alteram efflictim perit, liebt zum Sterben, Plaut. – 2) politisch od. bürgerlich untergehen, zugrunde gehen, fertig werden, meo vitio pereo, Cic.: Moeragenes certe periit, Cic.: peristis (ihr seid des Todes), nisi etc., Plaut.: quod si fit, pereo funditus, Ter. – dah. der Ausdruck der Verzweiflung und Klage: pereo od. perii, ich bin verloren! ich bin des Todes! o jerum! o jemine! alle Wetter! perii, Plaut. u. Ter.: pereo probe, Plaut.: pereo od. perii miser (misera), Plaut.: perii plane, planissume, Plaut.: prorsus perii, Plaut.: verb. interii, perii, Plaut.: perii, interii, occĭdi, Plaut.: u. so periimus, actum est, o jemine, es ist um uns geschehen! Ter. – und als Beteuerung: peream, si, nisi, ni, ich will des Todes sein, wenn, wenn nicht usw., m. si, Ov., m. nisi, Cass. (b. Cic.) u.a., m. ni, Varro. – 3) v. Lebl., verloren gehen, a) übh. v. dem, was ohne Erfolg, ohne Nutzen bleibt, opera et impensa periit, Auct. b. Macr.: ne oleum et opera philologiae nostrae perierit, Cic.: dum languet————libertus, patrono operae pereunt, ICt.: omne discrimen perit, Sen. – u. v. der Zeit, die unbenutzt verstreicht, nullus perit otio dies, Plin.: ne quis, cum in urbem rediero, contubernio nostro dies pereat, Plin. ep.: qui dies interea cesserint, patrono perire, ICt.: si auxilii perierunt tempora primi, Ov. – b) als jurist. t. t., verloren gehen, erlöschen, quia multis actiones et res (Klagerecht und Anspruch) peribant, Liv. 39, 18, 1: perit lis, causa, ICt.: perit legatum, ICt.: perit privilegium, ICt. – ⇒ Imperf. peribat, Plaut. Bacch. 469. Verg. Aen. 4, 696: peribant, Cic. Verr. 5, 116: Perf. perivit, Apul. met. 4, 21. – Synk. Perf. peristi, Prop. 2, 33, 31: perit, Lucr. 4, 769. Stat. Theb. 10, 323. Iuven. 8, 85. Spart. Hadr. 23, 16 Peter. Lact. 3, 20, 17: perissent, Lact. 3, 23, 14: perisse, Ov. am. 2, 19, 56. Liv. 1, 49, 1 u.a. Plin. ep. 2, 14, 12. – Fut. periet, Vulg. Sirach 23, 7. Orest. trag. 169: perient, Coripp. Ioann. 7, 27. – vulg. Nbf. perio, wovon periat, Corp. inscr. Lat. 4, 1173 u. 1839. Vgl. übh. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 508 u. 509. -
4 pereo
pĕr-ĕo, ĭi (īvi), ĭtum, īre (periet for peribit, Coripp. Johann. 7, 27; perf. perivit, App. M. 4, 21:I.perīt,
Juv. 8, 85:perisset,
Lact. 3, 20, 17 al.:perisse,
Liv. 1, 49, 1; Ov. Am. 2, 19, 56; fut. periet, Vulg. Sap. 4, 19 al.), v. n.To pass away, come to nothing; to vanish, disappear, be lost:B.e patriā,
Plaut. Capt. 3, 4, 5:ecqua inde perisset soror,
Ter. Eun. 3, 3, 15:ne vena periret aquae,
Ov. Tr. 3, 7, 16.—Esp., to pass through, leak, be absorbed ( poet.):II.lymphae Dolium pereuntis,
Hor. C. 3, 11, 27; cf.:postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether In gremium matris terrai praecipitavit,
Lucr. 1, 250.—To pass away, to be destroyed, to perish (the predom. and class. signif. of the word; syn.: occĭdo, intereo, obeo).A.In gen.:B.aedes cum fundamento perierint,
Plaut. Most. 1, 2, 69:tantam pecuniam tam brevi tempore perire potuisse,
Cic. Phil. 5, 4, 11:totum exercitum periturum,
Nep. Epam. 7, 4:fac pereat vitreo miles ab hoste tuus (in the game of chess),
let your knight be taken by a pawn, Ov. A. A. 2, 208:causae cur urbes perirent,
Hor. C. 1, 16, 19:peritura regna,
Verg. G. 2, 498:puppis,
Ov. F. 3, 600:Troja peritura,
Verg. A. 2, 660:pereunt sole tepente nives,
melt away, Ov. F. 3, 236:telum rubigine,
Hor. S. 2, 1, 13:comae,
Ov. Am. 1, 14, 30:fabae laeso flore,
id. F. 5, 267.—Of the crocus:gaudet calcari et atteri, pereundoque melius provenit,
Plin. 21, 6, 17, § 34.—In partic.1.To perish, lose one's life, die (class.): non intellego, quamobrem, si vivere honeste non possunt, perire turpiter velint;2.aut cur minore dolore perituros se cum multis, quam si soli pereant, arbitrentur,
Cic. Cat. 2, 10, 21:summo cruciatu supplicioque,
id. N. D. 3, 33, 81:fame,
id. Inv. 2, 57, 172:eodem leto esse pereundum,
id. Div. 1, 26, 56:morbo,
Hor. Ep. 1, 7, 86:naufragio,
Cic. Deiot. 9, 25:hominum manibus,
Verg. A. 3, 606:uterque juravit, periturum inter nos secretum,
that it should perish with us, Petr. 21:ab Hannibale,
at his hands, Plin. 11, 37, 73, § 189:perire turpiter,
Cic. Cat. 2, 10, 21:fortiter,
Hor. S. 2, 3, 42:generosius,
id. C. 1, 37, 21:a morbo,
Nep. Reg. 3, 3.—To pine away with love, to be desperately in love; to love to desperation ( poet.):3.indigno cum Gallus amore peribat,
Verg. E. 10, 10; Cat. 45, 3:quo beatus Vulnere, quā pereat sagittā,
Hor. C. 1, 27, 11:ipse Paris nudā fertur periisse Lacaenā,
Prop. 2, 12, 13.—With acc. of the beloved object, Plaut. Poen. 5, 2, 135.—To be lost, wasted, spent in vain:4.ne et oleum et opera perierit,
Cic. Att. 2, 17, 1:tempora,
Ov. R. Am. 107:labor,
id. M. 1, 273:nullus perit otio dies,
Plin. 11, 6, 5, § 14:ne nummi pereant,
Hor. S. 1, 2, 133:minae,
Ter. Ad. 4, 7, 25:aurum,
Col. 11, 1, 29; cf.actiones,
Liv. 39, 18.—To be lost, ruined, undone:C.quid fieri tum potuit? jampridem perieramus,
Cic. Att. 14, 10, 1:meo vitio pereo,
id. ib. 11, 9, 1.—Hence, perii, etc., as an exclamation of despair, I am lost! I'm undone! hei mihi, disperii! vocis non habeo satis:vicini, interii, perii,
Plaut. Most. 4, 3, 36:perii, interii, occidi! quo curram! quo non curram?
id. Aul. 4, 9, 1:perii animo,
am disheartened, id. Rud. 2, 6, 26; cf.:ingenio perii,
Ov. Tr. 2, 2; Lucr. 4, 1136:periimus, actum est,
we are lost, it is all over with us, Ter. Ad. 3, 2, 26:perierat et inventus est,
Vulg. Luc. 24, 32; 15, 6.—So, peream, si, nisi, in asseverations, may I perish, may I die, if or if not, Ov. H. 17, 183; Cassiod. ap. Cic. Fam. 15, 19, 4; Ov. P. 3, 5, 47; id. H. 17, 183.— Gerund and gerundive:nisi illud perdo argentum, pereundum est mihi,
Plaut. As. 1, 3, 91; Prop. 2, 1, 53:pereundi figurae,
Ov. H. 10, 81:pereundi terminus,
Sil. 3, 559:puppis pereunda est probe,
must be lost, Plaut. Ep. 1, 1, 70.—Trop., of moral qualities, etc.:pudor periit,
Plaut. Bacch. 3, 3, 81:fides,
id. Truc. 1, 1, 24:virtus,
Ov. F. 2, 227. -
5 per-eō
per-eō iī or (rarely) īvī (perīt, Iu.; perīstī, Pr.; perīsse, L., O.), itūrus, īre, to pass away, come to nothing, vanish, disappear, be lost: ecqua inde perisset soror, T.: ne vena periret aquae, O.: lymphae Dolium pereuntis, H.—To pass away, be destroyed, perish: tantam pecuniam tam brevi tempore perire: totum exercitum periturum, N.: Fac pereat vitreo miles ab hoste tuus (at chess), let your knight be taken by a pawn, O.: causae cur perirent (urbes), H.: peritura regna, V.: pereunt sole tepente nives, melt away, O.: telum robigine, H.—To perish, lose life, die: turpiter: ut intellegeres statim tibi esse pereundum: naufragio: hominum manibus, V.: gener<*>sius, H.: a morbo, N.: pereundi mille figurae, forms of death, O.—Fig., to pine away, fall desperately in love: indigno cum Gallus amore peribat, V: quā pereat sagittā, H. —To be lost, fail, be wasted, be spent in vain: ne et oleum et opera perierit: quia multis actiones et res peribant, lawsuits and property were lost, L.: labor, O.: ne nummi pereant, H.: minae, T.—To be lost, be ruined, be undone: meo vitio pereo.— Esp. 1st pers., as an exclamation of despair, I am lost! I'm undone!: ingenio perii, O.: periimus, actum est, we are lost, it is all over with us, T.: peream, si, etc., may I die, if, etc., O.—Fig., of moral qualities, to be lost: virtus, O.: clament periisse pudorem, H. -
6 Таять
- perire (nives pereunt); tabescere (calore); tabere; deliquescere; liquefieri;